گم شدن داده‌ها در ترجمه: چالش زبان در تحقیقات
هنگامی که مواد مطالعه تحقیقات به زبانی غیر از زبان شرکت‌کنندگان ارائه می‌شود، خطر از دست رفتن داده‌ها در ترجمه وجود دارد. این موضوع می‌تواند پیامدهای قابل توجهی برای سلامت عمومی و عدالت در تحقیقات داشته باشد.
فرض کنید دوستتان به سرطان مبتلا شده است. شما از یک درمان آزمایشی جدید و امیدوارکننده مطلع می‌شوید و مشتاق هستید که او را در این مطالعه ثبت‌نام کنید. با این حال، دوست شما به عنوان یک فرد بزرگسال به ایالات متحده مهاجرت کرده و تسلط کافی به زبان انگلیسی ندارد. زمانی که با تیم تحقیقاتی تماس می‌گیرید، به شما می‌گویند که او واجد شرایط نیست، زیرا فقط به دنبال شرکت‌کنندگانی هستند که به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند.
با وجود تلاش‌ها برای افزایش مشارکت در تحقیقات، حضور اقلیت‌های نژادی و قومی در نتایج همچنان کمرنگ است. بررسی 5008 مقاله در سه مجله کودکان از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۱ نشان داد که تنها ۹ درصد از این مطالعات شامل داوطلبان غیرانگلیسی زبان بوده است.
زبان یک مانع کلیدی برای مشارکت است، زیرا حتی کسانی که تا حدودی به انگلیسی تسلط دارند، زمانی که مواد جذب شرکت‌کنندگان به زبان دوستی آن‌ها نباشد، کمتر در مطالعات شرکت می‌کنند. موانع زبانی همچنین توانایی فرد برای ارائه رضایت آگاهانه برای شرکت را مختل می‌کند.
این مشکل به احتمال زیاد از بین نمی رود. تعداد افرادی که در ایالات متحده انگلیسی را به طور محدود صحبت می‌کنند، بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳، ۸۰ درصد افزایش یافته است و از حدود ۱۴ میلیون نفر به 1/25 میلیون نفر رسیده است. از سال ۲۰۲۲، این تعداد به 5/26 میلیون نفر رسیده است. حذف افرادی که انگلیسی را به طور محدود صحبت می‌کنند، نه تنها غیر اخلاقی است، زیرا این گروه‌ها مانند جمعیت انگلیسی زبان سزاوار دسترسی به درمان‌های آزمایشی و در حال پیشرفت هستند، بلکه کاربرد نتایج تحقیقات را برای عموم مردم محدود می‌کند.
یکی از راه‌های حذف موانع زبانی، ترجمه اسناد تحقیقاتی است. من به عنوان یک پژوهشگر حوزه‌ی ترجمه، در تلاش هستم تا روش‌هایی برای بهبود کیفیت ترجمه به نفع جامعه‌ی تحقیقاتی و جامعه‌ی بزرگ‌تر پیدا کنم. با این حال، ترجمه در تحقیقات، کار ساده‌ای نیست. ترجمه علاوه بر اینکه باید دقیق باشد، باید به هدف مورد نظر خود نیز برسد.
رایج‌ترین روشی که برای ارزیابی کیفیت ترجمه در تحقیقات سلامت استفاده می‌شود، «ترجمه معکوس» است. در این روش، متن ترجمه شده به زبان اصلی برگردانده می‌شود و میزان تطابق آن با متن اصلی سنجیده می‌شود. با این حال، این روش بر پایه‌ی دانش قدیمی حوزه‌ی ترجمه از دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی استوار است و باعث تداوم برداشت‌های نادرستی درباره‌ی چگونگی کارکرد ترجمه می‌شود.
درک ترجمه
ترجمه فراتر از انتقال صرف کلمات نوشتاری از یک زبان به زبان دیگر است. برای بسیاری از محققان حوزه سلامت، هدف ترجمه انتقال معنا به نحوی است که در زبان جدید دست نخورده باقی بماند. بر اساس این دیدگاه، مترجم به مثابه‌ی کانالی برای انتقال کامل معادل‌های زبانی در نظر گرفته می‌شود. با این حال، پژوهش‌های جاری در حوزه‌ی مطالعات ترجمه نشان می‌دهد که این تطابق کامل یا انتقال معنا، صرفاً یک توهم است.
مترجم یک کانال انتقال معنا نیست، بلکه خواننده‌ی متن اصلی و نویسنده‌ی متن ترجمه است. به همین دلیل، مترجمان جایگاه خاص خود را در جهان دارند که با مجموعه‌ای از ارزش‌ها و دانش‌های آگاهانه یا ناخودآگاه همراه است و این موضوع نحوه‌ی خواندن و نوشتن آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. ترجمه، صرف نظر از اینکه مترجم تا چه حد تلاش برای عینیت داشته باشد، روندی تفسیری است.
علاوه بر این، زبان‌ها از نظر ساختاری و فرهنگی همخوان نیستند. برای مثال، جمله‌ی انگلیسی «I arrived late» («من دیر رسیدم») از نظر ساختار با جمله‌ی اسپانیایی «Yo llegué tarde» («من دیر رسیدم») مطابقت دارد، زیرا دستور زبان آن‌ها همخوانی دارد. اما از آنجایی که زبان اسپانیایی اطلاعات فاعل را از طریق پسوند فعل («lleg-ué») بیان می‌کند، ضمیر «Yo» («من») معمولاً به صورت مقابله‌ای تفسیر می‌شود، به این معنی که «من» کسی بودم که دیر رسیدم و نه فرد دیگری.
تطابق کامل در ترجمه معکوس اغلب نشان دهنده‌ی ترجمه‌ای است که بیش از حد شبیه به متن اصلی است، به طوری که اغلب با هنجارهای زبان مقصد تناقض دارد. برای مثال، پرسشنامه‌ی وضعیت سلامت، عبارت «My thinking is clear» («فکر من روشن است») را به پرتغالی با عبارت «O meu pensamento é claro» ترجمه کرد. با وجود نتایج خوب ترجمه معکوس، بیماران در برزیل اعلام کردند که این عبارت نامشخص است. تغییر آن به «Consigo pensar claramente» («می‌توانم به روشنی فکر کنم») به طور مؤثرتر و طبیعی‌تر با مخاطبان هدف ارتباط برقرار می‌کرد.
پژوهشگران حوزه‌ی ترجمه پیشنهاد می‌کنند که رویکردی واقع‌گرایانه‌تر، توصیفی‌تر و توضیحی‌تر برای ترجمه، رویکردی است که تحت‌تأثیر هدف سفارش‌دهنده از ترجمه قرار گیرد. بر اساس این دیدگاه، مترجم با توجه به نوع متن ترجمه شده و هدف ترجمه، تصمیم‌گیری می‌کند.
اینکه مترجمان چگونه به متون نزدیک می‌شوند و از چه راهبردهایی برای ترجمه آن‌ها استفاده می‌کنند، با توجه به هر متن، متفاوت است. برخی متون نیازمند پایبندی نزدیک‌تر به کلمات متن اصلی هستند، در حالی که برخی دیگر این‌طور نیستند. برای مثال، ملاحظات قانونی یا مقرراتی، ترجمه لیست مواد شیمیایی موجود در دارو را به ساختار متن اصلی نزدیک‌تر می‌کند، در حالی که چنین الزامی برای بروشور جذب شرکت‌کنندگان در یک مطالعه‌ی تحقیقاتی که هدف آن متقاعد کردن خوانندگان به شرکت در مطالعه است، وجود ندارد. مترجمان اسناد تحقیقاتی باید در همکاری با هر دو گروه، یعنی محققان و نمایندگان جمعیت مورد مطالعه، نیازهای متن خاص را تعیین کنند.
ترجمه بر نتایج تحقیق تأثیر می‌گذارد
مطالعات اخیر نشان می‌دهند که ترجمه می‌تواند بر اعتبار و قابلیت اعتماد داده‌ها تأثیر بگذارد. رویکرد نادرست ممکن است منجر به ترجمه متنی شود که به درستی عمل نکند. برای مثال، یک پرسشنامه ممکن است منجر به داده‌های ناقص یا نادرست شود، اگر شرکت‌کنندگان سؤالات را اشتباه متوجه شوند یا برایشان مبهم باشند.
من و تیمم نحوه‌ی تأثیر رویکردهای مختلف ترجمه بر واکنش خوانندگان به متون ترجمه شده را مورد بررسی قرار دادیم. از شرکت‌کنندگان دوزبانه خواستیم تا دو نسخه‌ی متفاوت از یک پرسشنامه‌ی سنجش درک استرس را بررسی کنند. هر نسخه به زبان اسپانیایی با رویکرد متفاوتی ترجمه شده بود.
یکی از این دو ترجمه با رویکرد تحت‌اللفظی (معادل‌محور) انجام شد که هدف آن، معادل‌سازی هر چه بیشتر با متن اصلی بود، در حالی که دیگری رویکرد کارکردگرا را دنبال می‌کرد که بر دستیابی به هدف مشخص شده برای ترجمه تمرکز داشت. در این مورد، هدف به دست آوردن داده‌هایی درباره‌ی نحوه‌ی درک استرس روزانه توسط جمعیت اسپانیایی زبان بود.
از شرکت‌کنندگان خواستیم تا دو نسخه‌ی ترجمه شده‌ی پرسشنامه را بررسی کنند، سپس بخش‌های نامفهوم را مشخص کرده و نسخه‌ی مورد علاقه‌ی خود را انتخاب نمایند. ما دریافتیم که شرکت‌کنندگان ترجمه‌ی کارکردگرا را ترجیح می‌دهند و تعداد بیشتری از مشکلات را در ترجمه‌ی معادل‌محور شناسایی کردند. شرکت‌کنندگان اظهار داشتند که ترجمه‌ی معادل‌محور برای درک دشوارتر، بیش از حد مستقیم و به وضوح ترجمه شده به نظر می‌رسد.
مطالعات دیگر نشان داده‌اند که در مقایسه با اسناد اصلی، متون ترجمه شده در کل از دسترس‌پذیری کمتری برخوردار هستند. محققان همچنین دریافته‌اند که برخی رویکردهای ترجمه، پیچیدگی خواندن را افزایش می‌دهند. یک مطالعه نشان داد که پرسشنامه‌ای که برای سنجش روند سلامت بیماران ترجمه شده بود، با رویکرد کارکردگرا از خوانایی بهتری نسبت به نمونه‌های منتشر شده برخوردار بود که از رویکرد تحت‌اللفظی استفاده کرده بودند.
فرآیند ترجمه پیچیده است. عدم آگاهی از پیچیدگی‌های آن نه تنها بر مشارکت برابر در تحقیقات، بلکه بر اعتبار و قابلیت اعتماد روش‌شناسی و یافته‌های آن نیز تأثیر می‌گذارد. اما با رویکرد درست، ترجمه می‌تواند دامنه‌ی یک مطالعه را افزایش دهد، داده‌های آن را متنوع کند و منجر به یافته‌ها و ایده‌های جدیدی شود. برقراری ارتباط با یک پژوهشگر حوزه‌ی ترجمه قبل از شروع یک پروژه می‌تواند به پژوهشگران در جلوگیری از گم شدن داده‌ها و تحقیقاتشان در ترجمه کمک کند.
این مقاله ترجمه ای است از :
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)